برنامه غیرمتمرکز چیست؛ آموزش Dapp به زبان ساده

برنامه غیرمتمرکز (Dapp) یک روش جدید و اساسی برای ساختن برنامه‌های کاربردی است. اما آیا کسی از آن استفاده می‌کند؟

وقت آن رسیده است که واسطه‌ها را حذف کنیم. چرا وقتی می‌­توانید از برنامه‌ای استفاده کنید که شما را به خدمات جاری یک شرکت به طور مستقیم متصل کند، به یک شرکت واسطه برای ارائه­‌ی خدمات روی می‌آورید؟ این حرفی است که توسط سازندگان برنامه‌های غیرمتمرکز گفته می‌شود. در این مقاله درباره اینکه برنامه‌های غیرمتمرکز چه هستند، نحوه­‌ی عملکرد آنها چگونه است و برخی از چالش‌هایی که این نوع برنامه‌ها با آن روبرو هستند، مرور کلی خواهیم داشت.

منظور از برنامه غیرمتمرکز چیست؟

Dapp ها، برنامه‌های غیر متمرکز هستند. عملکرد این نوع برنامه‌ها مانند برنامه‌های معمولی است، اما تفاوت اصلی برنامه‌های غیرمتمرکز در این است که آنها در یک شبکه نظیر به نظیر ، مانند بلاک‌چین اجرا می شوند. این بدان معنا است که هیچ شخصی یا نهادی، کنترل شبکه را در اختیار ندارد.

به عنوان نمونه در نظر بگیرید اپلیکیشنی مانند توییتر با یک سیستم کامپیوتری اداره می‌شود و مالکش یک شرکت است که اجازه کنترل اپلیکیشن و عملکردش را دارد.

برنامه‌‎های غیرمتمرکز (Dapps) بر شبکه‌ای نظیر به نظیر یا شبکه بلاکچین ساخته و اداره می‌شوند. به عنوان نمونه بیت‌تورنت (BitTorrent)، تور (Tor) و پاپ‌کورن‌تایم (Popcorn Time) از جمله اپلیکیشن‌هایی هستند که در شبکه‌ای همتا به همتا اجرا می‌شوند. در این شبکه‌ها نود یا گره‌ها می‌توانند منابع خود را به اشتراک گذاشته و با هم ارتباط مستقیم برقرار کنند.

Dappها عمومی، منبع باز و غیرمتمرکز هستند و هیچ نهاد مرکزی آن‌ها را کنترل نمی‌کند و یا در آن‌ها مداخله‌ای ندارد. به عنوان نمونه توسعه‌دهنده می‌تواند برنامه‌ای مانند توییتر را ساخته و آن را در بلاکچین قرار دهد. در این برنامه همه می‌توانند پیغام بفرستند و زمانی که پیغام ارسال شد، حتی سازنده برنامه هم نمی‌تواند آن را پاک کند.      

سایر ویژگی‌های کلیدی Dapp عبارتند از:

• باید متن باز یا منبع باز باشد (تمام افراد حاضر در شبکه و یا خارج از شبکه به راحتی می‌توانند به کدهایی که برنامه توسط آنها نوشته شده دسترسی پیدا کنند) و به تنهایی فعالیت کند؛ بدون اینکه نهاد و یا سازمانی آن را کنترل کند.
• داده‌ها و سوابق باید عمومی باشد.
• برای حفظ امنیت شبکه باید از یک توکن رمزنگاری شده استفاده کند.

در حال حاضر، بسیاری از کارشناسان دنیای اقتصاد بر این عقیده هستند که باید از این نوع برنامه‌ها حمایت شود؛ زیرا در آینده‌ی نه چندان دور برنامه‌های غیرمتمرکز به یک صنعت بزرگ و کامل تبدیل خواهند شد.

بیشتر بخوانید: بلاک چین چیست

مزایای استفاده از برنامه غیرمتمرکز چیست؟

برنامه‌های غیرمتمرکز چندین جنبه­‌ی جالب دارند:

• مقاوم در برابر سانسور: بدون هیچ نقطه‌ی شکستی، کنترل این شبکه توسط دولت‌ها یا افراد قدرتمند بسیار دشوار است.
• بدون خرابی: با تکیه بر یک سیستم نظیر به نظیر این برنامه‌ها می‌توانند تضمین کنند که حتی اگر کامپیوترهای شخصی یا بخش هایی از شبکه از کار بیفتند نیز این شبکه به کار خود ادامه خواهد داد.
• مبتنی بر بلاکچین: از آنجا که از قرارداد هوشمند بر روی بلاک چین ساخته شده است، به‌راحتی می توان ارزهای دیجیتالی را در کارکردهای اساسی برنامه‌های غیرمتمرکز ادغام کرد.
• منبع باز: توسعه‌­ی گسترده‌­ی این اکوسیستم، توسعه دهندگان برنامه‌های غیر متمرکز را تشویق می‌کند تا Dappهای بهتر و با عملکردهای مفید یا جالب‌تر بسازند.

نقاط ضعف Dapp چیست؟

در حالی که برنامه غیرمتمرکز تعهد می‌دهد که بسیاری از مشکلات کلیدی که برنامه‌های عادی با آن روبرو هستند را اصلاح کند، اما خود این نوع برنامه‌ها نیز مشکلاتی دارند که در ادامه این مشکلات را برای شما شرح خواهیم داد.

• هک: بسیاری از Dappها با قراردادهای هوشمند اپن سورس اجرا می‌شوند. این موضوع به هکرها این امکان را می‌دهد تا تمام این شبکه‌ها را مورد بررسی قرار دهند و برنامه‌ای که در بخش برنامه‌نویسی دچار ضعف هست را هک کنند. از این نوع اتفاق‌ها در دنیای رمزارزها زیاد پیش آمده است.
• نحوه استفاده: بسیاری از برنامه‌های غیرمتمرکز رابط کاربری ضعیفی دارند و به همین دلیل بسیاری از کاربرانشان را از دست داده، اما اعتقاد بر این است که این مسئله با گذشت زمان بهبود خواهد ­یافت.
• کاربران: مانند بسیاری از برنامه‌های موجود در نسخه­‌ی وب 2.0 ، هر چه تعداد کاربران برنامه‌های غیرمتمرکز بیشتر باشد، شبکه در ارائه­‌ی خدمات بهتر عمل خواهد کرد. این موضوع با عنوان اثر شبکه (the Network Effect) شناخته می­‌شود. در برنامه‌های غیرمتمرکزی که تعداد کاربران آن کم است، تعامل نیز کمتر است و تعامل کم به معنی امنیت پایین شبکه است. زیرا امنیت یک برنامه غیرمتمرکز به میزان تعاملی که درون شبکه انجام می‌شود، بستگی دارد

چه نوع برنامه‌های غیرمتمرکزی وجود دارد؟

وب سایت State Of The Dapps بیش از 2000 برنامه غیرمتمرکز ساخته شده در شبکه­‌ی اتریوم را فهرست کرده است. براساس گزارشات در حال حاضر محبوب‌ترین برنامه‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز است. این Dapp‌ها باعث می‌شوند که افراد بدون نیاز به یک ناظر متمرکز مانند آنچه که در صرافی‌های Binance و Coinbase هست، یک ارز دیجیتال را خرید و فروش کنند.

بیشتر بخوانید: صرافی غیرمتمرکز چیست

نمونه‌هایی از برنامه‌های غیرمتمرکز

مایندز (Minds)

مایندز( Minds) نمونه‌ای از پلتفرم رسانه‌های اجتماعی است که به صورت منبع باز است و تمام داده‌های شخصی ارسال شده از سوی کاربرانش را رمزنگاری می‌کند.

تریس دونیت (TraceDonate)

این سرویس خیریه‌ها و افراد نیکوکار را به هم وصل می‌کند. هدف TraceDonate اطمینان از این است که پول و اهدایی‌ها به دست نیازمندان برسد. وجوه در کیف پولی دیجیتال نگهداری می‌شوند که نیکوکاران و خیرین می‌توانند مسیر پول در هنگام رسیدن به دست نیازمندان را ردیابی کنند.

کریپتوکیتیز (CryptoKitties)

کریپتوکیتیز (نام یک بازی بر پایه‌­­ی بلاکچین است) یکی از پرکاربردترین Dappها در شبکه­‌ی اتریوم است. زمانی اخبار مربوط به این بازی زیاد شد که سطح بالای تراکنش‌های مربوط به آن باعث کاهش سرعت شبکه اتریوم شد. در این برنامه کاربران به خرید، پرورش و جمع‌آوری گربه‌های دیجیتال می‌پردازند. این گربه‌ها توکن­‌های منحصر به فرد دیجیتالی هستند که با استفاده از استاندارد اتریوم ERC-721 ساخته شده‌اند. این بدان معنی است که هیچ کس قادر به تکرار یا سرقت آنها نیست.

گرانترین کریپتوکیتی ، با قیمت 170 هزار دلار فروخته شد و یک میلیون دلار کریپتوکیتی به نام وُل کَت (Vulcat) در 13 سپتامبر ایجاد شده است.

یک روش جدید برای ایجاد یک تجارت

از آنجا که Dappها برنامه­‌هایی غیرمتمرکز هستند، این امر منجر به ایجاد یک روش کاملاً جدید برای ایجاد یک تجارت شده است. یکی از جالب‌ترین نمونه‌ها رمزارز آگور است که یک مارکت پلیس شرط‌بندی غیرمتمرکز  ایجاد کرده است. در حال حاضر این شبکه توسط کاربران آن نگهداری و اداره می‌شود.

کاربردهای برنامه‌های غیرمتمرکز

کاربرد‌های برنامه‌های غیرمتمرکز مشابه برنامه‌های سنتی هستند. از این برنامه‌ها می‌توان در انواع حوزه‌ها مثل پزشکی، بازی، مالی و حسابرسی و غیره استفاده کرد. کاربران همان تجارب را خواهند داشت ولی نهاد متمرکز یا شخصی این برنامه‌ها را کنترل نخواهد کرد.

کلاهبرداری در برنامه غیرمتمرکز

متأسفانه برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند در برابر هک آسیب‌پذیر باشند. Fomo3D یکی از این کلاهبرداری‌ها بود. Fomo3D یک برنامه‌ی مبتنی بر اتریوم بود که کاربران مقدار کمی اتریوم را درون یک پات قرار می­‌دادند و آخرین شخصی که این کار را انجام دهد برنده­‌ی کل اتریوم‌ها می‌شد.

این کار به نظر درست می‌‎رسد اما اینطور نبود. ربات‌­های این برنامه به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده بودند تا از لحاظ تئوری مطمئن شوند این برنامه تا همیشه ادامه داشته باشد. با این حال، یک نفر موفق به برنده شدن در این برنامه شد. در حقیقت با انجام معاملات بی شمار و با هزینه‌های بالای تراکنش، یک هکر شبکه­‌ی اتریوم را کند کرد تا ربات‌ها نتوانند معاملات خود را انجام دهند. این بدان معناست که هیچ کس برنده‌ی این بازی نشده و جوایز توزیع شدند. این هکر ناشناس به میزان 10469 اتریوم کلاهبرداری شده را از کشور خارج کرد. در آن زمان ارزش این مقدار اتریوم 3 میلیون دلار بود. این اتفاق برای افرادی که روی برنامه‌های غیرمتمرکز برای اکسچنج رمزارزها حساب باز کرده بودند به یک داستان عبرت‌آموز تبدیل شده است.

افزایش تجربه کاربر و غلبه بر موانع پذیرش در Dapps

برنامه‌های غیرمتمرکز دارای پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای متحول کردن صنایع و توانمندسازی کاربران با کنترل بی‌سابقه روی داده‌ها و تعاملات دیجیتالی خود هستند. با این حال، برای پذیرش گسترده، پرداختن به جنبه‌های تجربه کاربر (UX) و غلبه بر موانعی که مانع پذیرش جریان اصلی می‌شوند، بسیار مهم است.

در انتهای این مقاله، پیشرفت‌های ایجاد شده در افزایش قابلیت استفاده و دسترسی به Dapps و چالش‌های موجود را بررسی می‌کنیم.

ورود ساده

فرآیند ورود، بر نحوه تعامل کاربر با Dapps بسیار اثرگذار است. ساده‌سازی مراحل ایجاد حساب و راه‌اندازی کیف پول می‌تواند تجربه کاربر را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. با ترکیب رابط‌های بصری و دستورالعمل‌های واضح، توسعه دهندگان می‌توانند اصطکاک را کاهش دهند و از اولین تعامل مثبت با Dapps اطمینان حاصل کنند. علاوه بر این، در دسترس بودن آموزش‌ها و راهنماهای کاربرپسند نقش حیاتی در آموزش و توانمندسازی کاربران جدید دارد.

طراحی UI/UX پیشرفته

سرمایه‌گذاری در طراحی UI/UX برای Dapps نتایج چشمگیری داشته است. طراحی واکنش‌گرا (Responsive) و رابط‌های بصری جذاب به تجربه کاربری یکپارچه و جذاب کمک می‌کنند. عناصر طراحی مانند طرح‌های رنگی، تایپوگرافی و شمایل‌نگاری برای ایجاد Dapp‌های بصری جذاب استفاده می‌شوند. این پیشرفت‌ها شکاف بین فناوری پیچیده بلاک چین و انتظارات کاربر معمولی را پر می‌کند.

ادغام یکپارچه با وب 2.0

Dappها می‌توانند با ادغام با فناوری‌های موجود Web 2.0 به مخاطبان بیشتری دست یابند. با استفاده از APIها، برنامه‌های افزودنی مرورگر و سایر ابزارها، Dapp می‌تواند تجربه ای آشنا را ارائه دهد و در عین حال کاربران را با مزایای امور غیرمتمرکز آشنا کند. این یکپارچه‌سازی کاربران را قادر می‌سازد تا بدون زحمت با Dapps تعامل داشته باشند، بدون اینکه نیازی به یادگیری‌های عمیق و زمان‌بر در مورد سیستم‌های کاملاً جدید داشته باشند.

بیشتر بخوانید: API ارز دیجیتال

آموزش و پشتیبانی کاربران

سیستم‌های آموزشی و پشتیبانی کاربر در پذیرش Dapp بسیار مهم هستند. پروژه‌هایی که آموزش‌ها، راهنماها و مستندات جامعی را ارائه می‌دهند، کاربران را قادر می‌سازد تا عملکردها و مزایای Dapps را به طور مؤثر درک کنند. علاوه بر این، ابتکاراتی که بر پشتیبانی کاربر از طریق انجمن‌های اختصاصی، ربات‌های چت، یا کانال‌های خدمات مشتری تمرکز می‌کنند، به پاسخگویی سریع به پرسش‌ها و نگرانی‌ها کمک می‌کنند و اعتماد را در بین کاربران ایجاد می‌کنند.

مقیاس‌پذیری و سرعت

مقیاس‌پذیری همچنان یک چالش برای بسیاری از اکوسیستم‌های Dapp است که منجر به کاهش سرعت تراکنش‌ها و کارمزدهای بالای تراکنش می‌شود. برای بهبود تجربه کاربر، بررسی راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه 2 مانند زنجیره‌های جانبی و شاردینگ بسیار مهم است. این راه حل‌ها ازدحام شبکه را کاهش می‌دهد، سرعت تراکنش را بهبود می‌بخشد و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه، Dapps را کارآمدتر و کاربرپسندتر می‌کند.

امنیت

اقدامات امنیتی برای موفقیت Dapps اساسی است. اجرای شیوه‌های امنیتی قوی از جمله ممیزی قرارداد هوشمند، بررسی کد و احراز هویت چند عاملی ضروری است. پیشرفت‌ها در مدیریت هویت غیرمتمرکز و حریم خصوصی داده‌ها بیشتر به ایجاد اعتماد و حفاظت از دارایی‌های کاربر و اطلاعات حساس کمک می‌کند.

قابلیت همکاری پیشرفته

قابلیت همکاری بین Dapps و شبکه‌های بلاک چین، امکانات بسیار زیادی را برای کاربران ایجاد می‌کند. تعامل یکپارچه با Dappها و دارایی‌های مختلف در زنجیره‌های مختلف، تکه تکه شدن را از بین می‌برد و تجربه کلی کاربر را بهبود می‌بخشد.

آینده برنامه‌های غیرمتمرکز

برنامه غیرمتمرکز هنوز در مراحل اولیه­‌ی رشد خود است. با این حال، در حال حاضر هزاران برنامه­‌ی غیرمتمرکز وجود دارند که خدمات بی شماری را ارائه می‌دهند: بازی‌ها، صرافی‌های ارز دیجیتال مانند صرافی یونی سواپ و غیره.

به نظر می‌رسد توسعه‌دهندگان شبکه­‌ی این نوع برنامه‌ها هنوز چالش‌های زیادی برای حل کردن دارند. مقیاس‌پذیری، امنیت و تجربه­‌ی کاربری از جمله این موارد هستند. پس از انجام این کار، برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند آغازگر یک انقلاب در عصر حاضر باشند.