در قلمروی ارزهای دیجیتال، اتریوم علاوه بر فناوری بلاکچین خلاقانه‌اش به خاطر رویکرد منحصر به فردش در مورد ماینینگ پیشرو است. برخلاف بیت کوین که به گواه اثبات کار تکیه کرده است، اتریوم در حال انتقال به گواه اثبات سهام است. با این حال ماینینگ یا استخراج آن هنوز برای بسیاری از افراد سودآور است. در این مقاله از سایت سرمایه گذاری ارز دیجیتال ایرانی بینوست به سراغ آموزش استخراج اتریوم می‌رویم.

خلاصه مقاله

  • طی گواه اثبات کار، ماینرها برای استخراج اتریوم مسائل پیچیده ریاضی را حل می‌کنند.
  • برای استخراج رمزارز به CPU و GPU نیاز دارید.
  • برای اینکه از استخراج بیشتر سود به دست آورید، شما می‌توانید به استخر ماینینگ اتریوم بپیوندید.
  • انتقال اتریوم به گواه اثبات سهام یکی از چالش‌های پیش روی ماینرهای اتریوم است.

آموزش استخراج اتریوم و استخراج کنندگان

استخراج اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال، روشی برای حل مشکلات پیچیده ریاضی است. استخراج کنندگان اساساً سنگ بنای هر شبکه رمزنگاری هستند، زیرا وقت خود را صرف حل مشکلات پیچیده نموده و قدرت محاسباتی خود را برای حل مشکلات ریاضی به کار می‌گیرند تا تراکنش‌های اتر را تأیید نمایند. به اصطلاح ماینرها برای شبکه «اثبات کار» فراهم می‌کنند. در این مقاله قصد داریم  آموزش استخراج اتریوم را به زبان ساده به شما توضیح دهیم.

علاوه بر این، استخراج کنندگان وظیفه ایجاد توکن‌های جدید اتر را از طریق این فرآیند بر عهده دارند و در مقابل انجام موفقیت‌آمیز اثبات انجام کار در شبکه به عنوان پاداش، اتر دریافت می‌کنند. هرچقدر استخراج‌کنندگان بیشتری به شبکه ملحق شوند، حل کردن مسائل ریاضی بلاک‌چین سخت‌تر خواهد شد و این بدان معنی است که زمان بیشتری برای حل مسائل باید صرف شود، همین طور برای حل این مسائل  نیاز به نیروی محاسباتی بیشتری هست اما در مقابل پاداش‌های کمتری ماینرها دریافت خواهند کرد.

با این حال، ارزش اتر در حال افزایش است و پاداش دریافت شده توسط استخراج‌کنندگان هنوز هم قابل توجه است. علاوه بر این، بسیاری از افراد استخراج را یک انگیزه‌ی ایدئولوژیک و وسیله‌ای برای حمایت مستقیم از این شبکه می‌دانند.

بیشتر بخوانید: ماینینگ ارز دیجیتال

برای آموزش استخراج اتریوم ابتدا شما باید با نحوه‌ی انجام استخراج در شبکه‌ی اتریوم آشنا شوید. به همین دلیل در ابتدای این مقاله به شما در مورد نحوه‌ی استخراج توضیح دادیم.

استخراج اتریوم چگونه است؟

برای آموزش استخراج اتریوم ابتدا شما باید با نحوه‌ی انجام استخراج در شبکه‌ی اتریوم آشنا شوید. به همین دلیل در ابتدای این مقاله به شما در مورد نحوه‌ی استخراج توضیح دادیم. اما به طور کلی برای هر بلوک معاملات، ماینرها قدرت محاسباتی خود را برای حل معمای ریاضی به کار می‌گیرند. اگر فهمیدن این موضوع سخت است در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با نحوه‌ی استخراج اتریوم آشنا کنیم.

استخراج‌کنندگان یک سری بلوک منحصر به فرد به نام header metadata که شامل یک تمبر زمان و یک نسخه نرم‌افزاری است را دریافت نموده، از طریق یک تابع هش یک رشته با طول ثابت از اعداد و حروف تصادفی حساس تولید می‌کنند. این رشته hash نامیده می شود و اگر استخراج کننده‌ای هشی پیدا کند که با هدف فعلی  مطابقت داشته باشد، این بلوک استخراج شده در نظر گرفته می‌شود و برای تأیید اعتبار و اضافه نمودن معامله به نسخه بلاک چین، در کل شبکه پخش می‌گردد.

Hash یک توالی منحصر به فرد با طول ثابت از ارقام تصادفی است که می تواند از داده هایی با هر اندازه ایجاد گردد.

اگرچه بیت کوین هنوز مهم‌ترین و با ارزش‌ترین ارز دیجیتال موجود در جهان است. اما شبکه‌ی بلاک‌ چین بیت‌کوین مشکلاتی نیز دارد. بزرگترین مشکل این شبکه عبارت است از تمرکز روزافزون بر روی استخراج بیت کوین. در اوایل پیدایش شبکه، استخراج به صورت انفرادی از یک کامپیوتر قدرتمند یا حتی یک لپ تاپ امکان‌پذیر بود.

اما با پیشرفت سکوهای استخراج  ASICs، تنها نهادهایی  که قادر به سودآوری از این روند هستند شرکت‌های عظیمی خواهند بود که  لوازم پیشرفته ماینینگ دارند. این تجهیزات برای کار به برق زیادی نیاز دارند و نصب و خدمات آن نیز بسیار گران است، به همین دلیل دیگر افراد عادی نمی‌توانند جزئی از شبکه‌ی بلاک‌چین باشند.

اما وقتی صحبت از اتریوم است، روند کمی متفاوت است. اتریوم به استخراج‌کنندگان خود بر اساس اثبات الگوریتم کاری به نام Ethash پاداش می‌دهد. در واقع استخراج در شبکه‌ی اتریوم غیر متمرکز است و در این شبکه خبری از سکوهای استخراج ASIC نیست.

با این وجود برای حل کردن مسائل در شبکه‌ی اتریوم به یک کامپیوتر قوی نیاز است. البته در شبکه‌ی اتریوم  یک کامپیوتر به اندازه کافی قدرتمند می‌تواند بسیار پرهزینه باشد و با فعالیت در بلاک‌چین اتریوم  قبض برق شما بسیار بیشتر از حد معمول خواهد شد، اما باز هم نسبت به بیت کوین هزینه‌ی استخراج بسیار کم است.

پاداش بیت کوین برای استخراج موفقیت آمیز معادن در حدود هر چهار سال یکبار نصف می‌شود که به این کار اصطلاحا هاوینگ گفته می‌شود. دلیل این موضوع نیز به دلیل محدود بودن تعداد بیت کوین در جهان است.  در حال حاضر، پاداش استخراج موفقیت آمیز بلوک معاملات در شبکه بیت کوین 3.125 بیت کوین است.

بیشتر بخوانید: هاوینگ بیت کوین چیست

حالا که شما با نحوه‌ی استخراج اتریوم آشنا شدید در مرحله‌ی دوم آموزش استخراج اتریوم باید به شما توضیح دهیم که برای استخراج نیاز به چه تجهیزات سخت افزاری دارید. برای یافتن این سوال در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید.

استخراج موفقیت آمیز در شبکه اتریوم بر اساس الگوریتم Ethash، سه اتر به علاوه هزینه تراکنش و هزینه‌های پردازش کدها است به طور متوسط حدود 10 دقیقه یا بیشتر طول می‌کشد تا بتوان یک بلوک بیت کوین را تأیید و استخراج نمود، در حالی که استخراج اتریوم حدود 12 ثانیه طول خواهد کشید.

این تأییدهای سریع از طریق پروتکل GHOST اتریوم حاصل می‌شود. بنابراین به طور بالقوه در همان مدت زمان لازم برای استخراج یک بلوک بیت کوین می‌توانید چندین بلوک اتریوم را استخراج نمایید. معاملات نیز در دو شبکه با قیمتهای مختلفی روبرو هستند. در اتریوم، اساساً هر عملیاتی به شبکه قدرت می‌دهد. در اتریوم ، معاملات Gas نامیده می‌شود که اساساً هر عملیاتی را در شبکه قدرت می‌دهد.

این بدان معنی است که برای ایجاد هرگونه تغییر در بلاکچین ،  موظف است مقداری اتر صرف کند. گس بسته به فضای مورد نیاز برای ذخیره سازی ، پیچیدگی عمل و پهنای باند مورد نیاز محاسبه می شود.از طرف دیگر معاملات بیت کوین به حداکثر اندازه بلوک محدود است که این محدودیت یک مگابایت است و آنها با یکدیگر به یک اندازه رقابت میکنند.

سرانجام، تفاوت اصلی این دو بلاک‌ چین در این  است که اتریوم دارای کد داخلی Turing complete خود است، به این معنی که اساساً هر چیزی را می‌تواند با زمان کافی و قدرت محاسباتی لازم، محاسبه نماید اما در بیت کوین این گزینه وجود ندارد.

در حالی که مزایای غیرقابل انکاری برای داشتن Turing complete کامل وجود دارد، اما پیچیدگی این کد باعث به وجود آمدن برخی از مشکلات امنیتی شده است که برای مثال ‌توان به حمله مشهور DAO و در راستای این حمله هارد فورکی که برای کل شبکه به وجود آمد، اشاره کرد.

تجهیزات سخت افزاری استخراج اتریوم

حالا که شما با نحوه‌ی استخراج اتریوم آشنا شدید، در مرحله‌ی دوم  آموزش استخراج اتریوم باید به شما توضیح دهیم که برای استخراج نیاز به چه تجهیزات سخت افزاری دارید. برای یافتن این سوال در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید.

قبل از شروع به استخراج، می‌بایست کامپیوترتان را تجهیز نموده و سخت افزار اختصاصی خود را انتخاب نمایید.

دو مورد اهمیت ویژه‌ای دارند:

  1. CPU (واحد پردازش مرکزی)، یعنی استفاده از پردازنده رایانه شما
  2. GPU (واحد پردازش گرافیکی) که مستلزم خرید یک کارت گرافیک گران است.

توجه به این نکته ضروری است که استخراج اتر با استفاده از CPU سودآور نیست، زیرا حتی GPU های سطح  پاییین نیز تقریباً 200 برابر سریع‌تر از CPU برای اهداف استخراج هستند. قبل از خرید کارت گرافیک، باید هزینه‌های مربوط به خرید و همچنین مصرف انرژی را بررسی نمایید. از همه مهم‌تر اینکه، شما باید عملکرد نرخ Hash یعنی سرعتی که در آن مشکل ریاضی حل خواهد شد را در نظر بگیرید.

نرم افزار استخراج اتریوم

هنگامی که سخت افزار خود را انتخاب و خریداری نمودید، نیاز به نصب نرم افزار خواهید داشت. اول از همه، برای نصب کارت گرافیک خود به درایورهایی احتیاج دارید که می‌توانید آن را در وب سایت سازنده کارت گرافیک پیدا کنید یا آن‌ها را همراه با خود کارت گرافیک تهیه نمایید. سپس باید نود( به تعدادی از کامپیوترها که تراکنش‌ها را تایید می‌کنند اصطلاحا نود یا گره گفته می‌شود.) خود را تنظیم و آن را به شبکه وصل نمایید.

برای انجام این کار، شما نیاز دارید تا بلاک چین اتریوم را بارگیری نمایید که در حال حاضر بیش از 20 گیگابایت است و حجم آن هر روزه در حال افزایش است. سپس شما باید نود خود را به شبکه وصل نمایید. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد. پس از راه‌اندازی نود شما به تمام نودهای دیگر و خود شبکه متصل می‌گردد. این کار شما را قادر می‌سازد تا از معادن استخراج کنید، قراردادهای هوشمند خود را مستقر و برنامه‌های غیر متمرکز ایجاد و تراکنش‌های شبکه را تایید کنید.

شاید مهم ترین دلیلی که شما تصمیم گرفتید مقاله‌ی « آموزش استخراج اتریوم به زبان ساده» را مطالعه کنید. دریافت پاداش و کارمزد از شبکه‌ی اتریوم است. اما این پاداش چگونه و در چه زمانی است؟ 

تست

حالا که شما با نرم افزار استخراج اتریوم نیز آشنا شدید نوبت به آن می‌رسد تا شما را با بخش تست این شبکه آشنا کنیم. در حقیقت برای آموزش استخراج اتریوم بخش تست بسیار مهم است. برای اطلاعات بیشتر در مورد تست در ادامه با ما همراه باشید.

قبل از شروع استخراج اتر، راه اندازی یک شبکه برای تست خصوصی امکان‌پذیر است. تست در مواردی که می‌خواهید قراردادهای عمومی یک فناوری جدید و یا فقط قابلیت‌های ماینینگ خود را آزمایش نمایید، یک ابزار بسیار مفید است.

در یک شبکه تست خصوصی، تنها کاربر شما هستید، به این معنی که شما مسئول یافتن همه بلوک‌ها، اعتبارسنجی کلیه معاملات و اجرای قراردادهای هوشمند هستید. در حال حاضر، این کار از طریق خط فرمان انجام می‌گردد و خدماتی مانند Geth چنین گزینه‌هایی را ارائه می‌دهند. دانستن حداقل میزان Hash تقریبی دستگاه شما نیز هنگام محاسبه سود احتمالی به شما کمک شایانی خواهد نمود.

شما می‌توانید از یک ماشین حساب خودکار محاسبه نرخ Hash،  که سود شما را براساس سخت افزار مورد استفاده و هزینه برق در کشور شما محاسبه می‌نماید، استفاده کنید. در اصل، شما به دنبال بالاترین میزان Hash ممکن خواهید بود، هرچه هش شما بالاتر باشد، سریع‌تر می‌توانید اتر را استخراج نمایید.

Ethminer را نصب نمایید

هنگامی که یک گره را تنظیم کرده و آن را به شبکه وصل نمودید، برای شروع استخراج اتر، نیاز به نصب یک نرم افزار تحت ویندوز معدن به نام Ethminer دارید. Ethminer باعث می‌شود CPU یا GPU شما الگوریتم هشینگ را برای تأمین امنیت شبکه از طریق اثبات کار الزامی نمایند. رابط کاربری اساساً یک خط فرمان است، اما انتظار می‌رود نسخه‌های آینده رابط کاربری شبکه اتریوم دارای امکانات بیشتری باشد.

دریافت پاداش چگونه و چه زمانی است؟

شاید مهم‌ترین دلیلی که شما تصمیم گرفتید مقاله‌ی « آموزش استخراج اتریوم به زبان ساده» را مطالعه کنید. دریافت پاداش و کارمزد از شبکه‌ی اتریوم است. اما این پاداش چگونه و در چه زمانی است؟

هنگامی که یک بلوک را با موفقیت استخراج نمودید، شما می‌توانید پاداشی معادل سه اتر دریافت نمایید. همراه با پاداش، ماینرها هزینه‌های مرتبط با معامله را نیز دریافت می‌نمایند. این هزینه‌ها انگیزه دیگری برای استخراج‌کنندگان محسوب می‌گردند، زیرا بسیاری از استخراج‌کنندگان با هزینه‌های بالاتر در اولویت معاملات قرار می‌گیرند. این پاداش پس از آن به کیف پول اتریوم ماینر منتقل می‌گردد و این انتقال بسیار سریع رخ می‌دهد. درآمد تقریبی شما را می‌توان بر اساس میزان Hash و میزان مصرف برق شما محاسبه نمود.

همچنین فراموش نکنید که هزینه سخت افزار انتخابی و ارتقاءهای احتمالی در پهنای باند خود را در نظر داشته باشید.

ماشین حساب‌های هوشمند محاسبه سود اتریوم بصورت آنلاین در اینترنت وجود دارند.

پیوستن به استخر معدن

برای مبتدیان، پیوستن به استخر معدن اتریوم می‌تواند بسیار سودآورتر از استخراج به تنهایی باشد. استخر معدن گروهی از استخراج‌کنندگان هستند که به منظور بهبود شانس خود در حل معماهای رمزنگاری و کسب اتر، تلاش‌ها و قدرت محاسباتی خود را با هم ترکیب می‌کنند. سپس سود بین تمام شرکت‌کنندگان متناسب با توان محاسباتی هر کدام تقسیم می‌گردد.

عوامل مختلفی مانند توان محاسباتی کل استخر، ساختار پرداخت، هزینه و غیره وجود دارند که قبل از ورود به هر استخر معدن باید به آن‌ها توجه نمایید. علاوه بر این، برخی از استخرها ممکن است دائمی نباشند.

به طور معمول، هزینه‌ها می‌توانند از صفر درصد تا حدود دو درصد باشند. بسته به نوع استخر، می‌توانید از هر 24 ساعت یک‌بار  تا شش بار در روز، پرداخت داشته باشید. دسترسی به استخر آسان است، زیرا بسیاری از آن‌ها حتی نیازی به ثبت نام ندارند. برای پیوستن به برخی از استخرها، باید یک روند ثبت نام را در وب سایت طی نمایید. در حال حاضر ایتولپ و Ethermine، بزرگ‌ترین استخر استخراج اتریوم با 25 درصد از قدرت Hash شبکه هستند د که با وجود داشتن دو وب سایت جداگانه، درواقع یک استخر بزرگ معدن هستند.

DwarfPool سومین استخر بزرگ اتریوم با حدود 13 درصد از میزان Hash شبکه و همچنین ایتفان و f2pool، دومین و چهارمین استخر بزرگ در شبکه است. دو استخر آخر به زبان چینی موجود هستند که ممکن است برای بعضی از استفاده‌کنندگان مناسب نباشد.

به طور کلی در این مقاله سعی شد آموزش استخراج اتریوم به زبان ساده برای شما شرح داده شود.

آیا معدن اتریوم هنوز هم ارزش آن را دارد؟

وقتی پای ارزهای دیجیتال به میان می ‌ید، مشکل استخراج و تمدید هزینه‌های مربوط به آن فقط به سمت بالا می رود. با این حال، همان‌طور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید، مشکل استخراج اتریوم در اکتبر 2017،  50 درصد کاهش یافته است. این به احتمال زیاد به دلیل کاهش پاداش از پنج ETH در هر بلوک به سه ETH است.

هرچه تعداد استخراج‌کنندگان بیشتر و بیشتر می‌گردد، این امر فقط به طور فزاینده‌ای دشوار و پرهزینه خواهد شد؛ اما ارزش اتریوم به طور پیوسته در حال افزایش است و به احتمال زیاد این کار ادامه پیدا خواهد کرد، بنابراین ماینینگ را در طولانی مدت ارزشمند می‌کند.

تیم اتریوم قصد دارد در آینده‌ای نزدیک، اثبات الگوریتم کاری خود را حذف نموده و در عوض چارچوب « اثبات سهام» را اتخاذ کند. پس از این اتفاق شبکه دیگر برای تأمین و تأیید معامله به کارگزاران نیازی نخواهد داشت، زیرا این کار توسط صاحبان توکن‌ها بسته به ثروت آن‌ها انجام خواهد شد، سازندگان توکن‌های جدید به صورت قطعی انتخاب می‌شوند. مهم‌تر از همه، ماینرها دیگر پاداش بلوک دریافت نخواهند کرد، فقط هزینه‌های معامله(کارمزد) را جمع می‌نمایند. مشکل اخیر، افت بلوک‌های اتریوم است.

آموزش استخراج اتریوم

سودآوری استخراج اتریوم

سودآوری استخراج اتریوم براساس عوامل زیر در نظر گرفته می‌شود.

  • هزینه سخت‌افزار و برق: سودآوری استخراج اتریوم به عوامل مختلفی از جمله هزینه سخت‌افزار، میزان برق و سختی شبکه بستگی دارد. GPU‌های با عملکرد بالا می‌توانند سرمایه‌گذاری‌هایی گران قیمت باشند و لازم است هزینه‌های برق جهت سودآوری به دقت مورد توجه قرار بگیرند.
  • سختی شبکه: با پیوستن ماینر‌های بیشتر به شبکه اتریوم، سختی ماینینگ و حل مسائل رمزنگاری بیشتر می‌شود. لازم است ماینر‌ها مدام سخت‌افزار و استراتژی‌های خود را تغییر داده تا در مواجه با افزایش سختی شبکه در مسیر رقابت بمانند.
  • ساختار پاداش: پاداش‌های استخراج اتریوم از پاداش‌های بلوک و کارمزد‌های تراکنش تشکیل می‌شوند. در حالی که پاداش‌ها طی زمان به عنوان بخشی از برنامه تبدیل گواه اثبات کار اتریوم به گواه اثبات سهام باقی می‌ماند، کارمزد‌های تراکنش می‌توانند براساس فعالیت شبکه نوسان داشته باشند. ماینر‌ها باید این عوامل را متعادل‌سازی کنند تا سودآوری خود را افزایش دهند.

چالش‌های پیش رو

ماینینگ اتریوم با چالش‌هایی نیز همراه است.

  • انتقال به گواه اثبات سهام: انتقال اتریوم از گواه اثبات کار به اثبات سهام که اتریوم ۲ نام دارد، هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را برای ماینر‌ها به وجود می‌آورد. اگرچه گواه اثبات سهام، مزایای احتمالی مانند کاهش مصرف انرژی و افزایش مقیاس‌پذیری دارد؛ اما استخراج سنتی نیز منسوخ شده و لازم است ماینر‌ها با نقش‌های جدید در شبکه خود را وفق دهند.
  • مسائل پایداری: ماهیت انرژی بر بودن ماینینگ اثبات کار به نگرانی‌هایی در مورد تأثیر زیست محیطی منجر می‌شود. انتقال اتریوم از گواه اثبات کار به اثبات سهام این مسائل را با رفتن به سمت مکانیسم اجماعی پایدار هدف قرار می‌دهد. با این حال این انتقال و تغییر، چالش‌هایی را برای کسب درآمد ماینر‌های وابسته به گواه اثبات کار ایجاد می‌کند.
  • پیشرفت‌های فناوری: پیشرفت فناوری سخت‌افزاری مانند GPU و ASIC‌ها می‌توانند سودآوری استخراج اتریوم در زمانی کوتاه را بهبود بخشند. به علاوه پیشرفت‌های فناوری بلاکچین و دیفای احتمال دارد فرصت‌های جدیدی را برای ماینر‌ها جهت کمک به اکوسیستم اتریوم ایجاد کنند.

سوالات متداول

برای شروع استخراج اتریوم به چه مواردی نیاز دارم؟

برای استخراج اتریوم به سخت افزار مناسب، راه‌اندازی نرم افزار ماینینگ و در صورت تمایل پیوستن به یک استخر ماینینگ نیاز دارید.

آیا می‌توانم در سال 2024 اتریوم استخراج کنم؟

خیر، اتریوم در سال 2022 از الگوریتم اثبات کار به اثبات سهام تغییر رویه داد. شما می‌توانید اتریوم را استیک کرده یا اتریوم کلاسیک را استخراج نمایید.

انجام ماینینگ به تنهایی بهتر است یا پیوستن به یک استخر ماینینگ؟

در کل پیوستن به استخر ماینینگ برای استخراج اتریوم به خصوص برای ماینرهای دارای قدرت محاسباتی محدود توصیه می‌شود.

سخن پایانی

ماینینگ اتریوم حوزه‌ای پویاست که توسط نوآوری فنی، انگیزه‌های اقتصادی و پیشرفت‌های قانونی شکل می‌گیرد. در حالی که انتقال اتریوم از مکانیسم اثبات کار به اثبات سهام، پالش‌هایی را برای ماینر‌های سنتی ارائه می‌دهد، امکانات جدیدی را نیز برای حضور در اکوسیستم اتریوم فراهم می‌کند. خواه ماینینگ اتریوم برای سود یا حمایت از غیرمتمرکزسازی شبکه باشد، ماینر‌ها نقش مهمی را در تکامل فناوری بلاکچین ایفا می‌کنند.
هرچه اتریوم بیشتر به تکامل و نوآوری خود ادامه می‌دهد، دنیای ماینینگ نیز به سمت تغییرات گریزناپذیری می‌رود. به طور کلی در این مقاله سعی شد آموزش استخراج اتریوم به زبان ساده برای شما شرح داده شود. اگر پس از خواندن این مقاله در خصوص استخراج و نحوه‌ی آن سوالی داشتید می‌توانید در بخش کامنت‌ها سوال خود را مطرح کنید به طور قطع در کوتاه‌ترین زمان به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.

همچنین اگر به دنبال سرمایه گذاری در رمزارزها هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم، مقاله آموزش سرمایه گذاری در ارز دیجیتال را نیز مطالعه کنید.

دسته بندی شده در:

در اینستاگرام بینوست جدید ترین مطالب را به صورت خلاصه و روزانه دریافت کنید