در این مقاله با اصول اولیه و مفاهیم پایه‌ای سرمایه گذاری آشنا می‌شوید و با مطالعه‌ی آن قدم اول در راه یادگیری اصول سرمایه گذاری را برمی‌دارید.
برای شروع باید با انواع دارایی‌های قابل سرمایه گذاری و ویژگی‌ها و ریسک آنها آشنا باشید و اصول سرمایه گذاری در این داراییها را بدانید. البته این‌ها فقط اصول اولیه هستند. سرمایه گذاری یک حرفه تخصصی محسوب می‌شود و نیازمند گذراندن دوره‌های آموزشی و تجربه بالا است.
سرمایه گذاری اصولی نیازمند دانش و تجربه است که در طی زمان و با مطالعه و تجربه به دست می‌آید. اینکه هر کسی مدیریت دارایی خود را به صورت حرفه‌ای انجام دهد مثل این است که یاد بگیرد ماشینش را خودش تعمیر کند! افراد و موسسات حرفه‌ای وجود دارند که مدیریت دارایی را به عنوان خدمت به افراد ارائه می‌دهند و عموم مردم می‌توانند سرمایه خود را به افراد حرفه‌ای برای مدیریت بسپارند. ولی در هر حالت هر شخصی باید با اصول اولیه آشنا باشد.
پیشنهادی می‌کنیم مقاله انواع دارایی قابل سرمایه گذاری را نیز مطالعه کنید.
آموزش انتخاب بهترین گزینه سرمایه گذاری (فاکتورهای مهم)
حقیقت این است که بهترین گزینه سرمایه گذاری وجود ندارد. هر فردی متناسب با هدف و ریسکپذیری و بازده مدنظر برای سرمایه گذاری‌اش باید در سبد متفاوتی از داراییها سرمایه گذاری کند.
قبل از انجام سرمایه گذاری هر فرد باید ۳ فاکتور اصلی سرمایه گذاری را برای خود مشخص کند:
1. بازه‌ی سرمایه گذاری
قانون کلی این است که هرچه بازه‌ی سرمایه گذاری مورد نظر کوتاه‌تر باشد، سبد سرمایه گذاری باید محافظه کارانه‌تر و کم‌ریسک‌تر باشد. مثلا اگر شش ماه دیگر به سرمایه‌ی خود نیاز دارید و برای مدت شش ماهه می‌خواهید سرمایه گذاری کنید، سبد شما باید عموما از دارایی‌های کم‌ریسک تشکیل شود.
برعکس اگر در دوره‌ی 20 سالگی یا 30 سالگی زندگی خود هستید و می‌خواهید برای بازنشستگی خود برنامه‌ریزی کنید، سبد ریسکی‌تر گزینه‌ی بهتری است. زیرا هم برای جبران ضرر محتمل فرصت خواهید داشت و هم عموما بازار بورس سهام و سایر دارایی‌های سرمایه گذاری ریسک‌دار در بلندمدت از سایر بازارها مانند بازار پول (نرخ بهره بانکی) بازده بیشتری دارد.
در سی سال اخیر نیز بازار سهام بیشترین بازده را برای سرمایه‌گذاران (حتی بیشتر از مسکن) داشته است (با توجه به آمار بانک مرکزی). دقت کنید که از سرمایه گذاری بلند مدت صحبت می‌کنیم و منظور این است که در بلند مدت بازده بازار سهام بیشتر بوده است.
شاید اگر یکی از سال‌ها (مثلا سال 92) را جداگانه بررسی کنیم، ببینیم که بازار سهام در این سال سرمایه‌گذارن را متحمل ضرر زیادی کرده است. ولی فردی که در بازه زمانی ده ساله سرمایه گذاری کرده بود، در مجموع سود قابل توجهی داشته است. جمله‌ی مشهوری در بین سرمایه‌گذاران موفق بورس وجود دارد که می‌گویند بورس جایی است که پول از جیب سرمایه‌گذار عجول به جیب سرمایه‌گذار صبور می‌رود.
در بازار ارز دیجیتال هم سرمایه‌گذاران می‌توانند به دفعات ترید کرده یا ارزهای دیجیتال خود را برای مدتی طولانی نگه دارند. ارزهای دیجیتال هم می‌توانند پرریسک یا کم ریسک باشند. به عنوان نمونه قیمت استیبل کوین‌ها نسبت به سایر ارزهای دیجیتال باثبات‌تر است.
نتیجه این که هر چقدر دید سرمایه گذاری بلندمدت‌تر داشته باشید، سبد سرمایه گذاری ریسکی‌تر مناسب‌تر است و قبل از انجام سرمایه گذاری بایستی حتما بازه‌ی سرمایه گذاری موردنظر خود را در نظر داشته باشید.
2. هدف از سرمایه گذاری
ممکن است فکر کنیم که جواب این سوال کاملا واضح است و معلوم است که هدف هر شخصی از سرمایه گذاری کسب بیشترین سود ممکن است.
در حالی که هدف یک فرد مسن 70 ساله از سرمایه گذاری، می‌تواند داشتن درآمد دوره‌ای ثابت و امنیت سرمایه باشد تا افزایش سرمایه و هدف یک جوان 30 ساله با درآمد نسبتا خوب، بیشتر افزایش سرمایه می‌تواند باشد تا داشتن درامد دوره‌ای. هدف سرمایه گذاری معمولا بر اساس سن فرد، شرایط شخصی و مرحله زندگی فرد تعیین می‌شوند. اهداف سرمایه گذاری در کل به سه دسته تقسیم می‌شوند:
امنیت سرمایه
منظور از امنیت سرمایه حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم است. بر اساس قانون تنزیل پول (قانون کاهش ارزش پول در طول زمان)، 10 میلیون امروز شما با ارزش‌تر از 10 میلیون یک سال دیگر است. بنابراین برخی افراد تنها برای حفظ ارزش سرمایه خود سرمایه گذاری می‌کنند که در این حالت معمولا بخش عمده سبد سرمایه گذاری در گزینه‌های کم ریسک با پرداخت نرخ بانک است .
درآمد دوره‌ای
یکی از اهداف سرمایه گذاری داشتن درآمد دوره‌ای است. در این حالت سرمایه‌گذار انتظار دارد به ازای خواب پول خود درآمد دوره‌ای (ماهانه، سه ماههو غیره) داشته باشد. شناخته‌شده‌ترین سرمایه گذاری با این هدف، سپرده‌گذاری در بانک است.
در کنار سرمایه گذاری در بانک که ریسک دارد، انواعی از صندوق‌‌های درآمد ثابت و اوراق بدهی وجود دارند که درآمد دوره‌ای کم‌ریسک یا بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.
افزایش سرمایه
به این معنی است که من هم اکنون مقداری سرمایه در دست دارم و هدف اصلی من این است که سال آینده این سرمایه‌ی من بیشتر از نرخ بهره افزایش یابد و درآمد دوره‌ای اهمیت زیادی برایم ندارد. در این صورت ترکیب سبد سرمایه گذاری فرد متناسب با این هدف به کل تغییر می‌کند.
البته اکثر افراد ترکیبی از این اهداف نامبرده را هدف خود قرار می‌دهند. مثلا هم هدفشان افزایش سرمایه و در عین حال داشتن درآمد دوره‌ای می‌تواند باشد و تغییر ترکیب دارایی‌های سرمایه گذاری در سبد سرمایه گذاری فرد است که این اهداف را تامین می‌کنند.
3. شخصیت و روحیه ریسکپذیری
همه‌ی سرمایه‌گذاران به دنبال کسب سود بیشتر هستند، ولی هر یک از آنها شخصیت‌های متفاوت دارند .هر فردی باید اول شخصیت خود و روحیه ریسکپذیری خودش را به خوبی بشناسد.
برای مثال بعضی از افراد به هیچ عنوان تحمل کم شدن سرمایه خود حتی در بازه کوتاه مدت را ندارند و برعکس برخی افراد از ریسک کردن لذت می‌برند و می‌توانند ضرر در سرمایه گذاری را تحمل کنند.
معمولا مشاوران سرمایه گذاری پرسش‌نامه‌های استاندارد برای شناخت میزان ریسکپذیری افراد طراحی می‌کنند و ضریب‌های ریسکپذیری 1 تا 10 بر اساس پاسخ‌نامه به افراد تعلق می‌گیرد و سپس ترکیب سبد سرمایه گذاری بر اساس همین ضریب ریسکپذیری افراد به آنها پیشنهاد می‌شود.
فلسفه تشکیل سبد سرمایه گذاری و مفهوم متنوع‌سازی
واقعیت این است که هیچ کسی حتی خبره‌ترین تحلیلگر نمی‌تواند با قطعیت بگوید که فردا قیمت این سهم یا قیمت دلار یا طلا و نفت، این مقدار خواهد بود.
چون آینده غیرقابل پیش‌بینی است و تعداد عوامل کلان و خرد بسیار زیادی که از کنترل ما خارج هستند، بر روی قیمت تاثیر می‌گذارند. تنها کاری که تحلیلگران انجام می‌دهند، انتظار خود را از قیمت آینده اعلام می‌کنند. به دلیل ماهیت غیرقابل‌پیش‌بینی بودن آینده برخی دارایی‌های سرمایه گذاری مانند دلار و نفت و سهام، جز دارایی‌های ریسکی محسوب می‌شوند.
همه‌ی ما حتما این جمله را شنیده‌ایم که “همه‌ی تخم مرغ‌ها را در یک سبد قرار ندهید“. برای مثال شما فکر می‌کنید که سال دیگر مسکن 20 درصد افزایش قیمت خواهد داشت و با این فرضیه با کل سرمایه‌ی خود مسکن خریداری می‌کنید.
اگر سال دیگر همین موقع مسکن کاهش قیمت داشته باشد و از آن بدتر نقدشوندگی آن نیز کاهش پیدا کرده باشد (یعنی خریدار برای آن کم باشد) ضرر شما سنگین و غیرقابل جبران خواهد بود. همین اتفاق برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بخش مسکن در سال 93 افتاد. بسیار بودند افرادی که با کل دارایی و سرمایه‌ی خود مسکن خریدند.
بنابراین ریسک خیلی بزرگی است که کل دارایی‌های خود را در یک بخش سرمایه گذاری کنیم. اگر همین افراد بخشی از سرمایه‌ی خود را در بورس و اوراق درآمد ثابت گذاشته بودند، با تحمل ریسک کمتر در مجموع سود بیشتری نیز کسب می‌کردند.
مفهوم تشکیل سبد نیز همین است. یعنی شما با متنوع کردن دارایی‌هایی که در آن سرمایه گذاری می‌کنید، سود مورد انتظار خود را از سبد تامین می‌کنید و در عین حال ریسک سرمایه‌ی خود را کاهش می‌دهید.
بیشتر بخوانید: اهمیت تنوع سبد ارز دیجیتال
نکات بیشتر برای سرمایه گذاری
- اهداف واضح انتخاب کرده و در مورد راه‌های رسیدن به آنها انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید.موفقیت به سودهای بسیار زیاد و عجیب غریب ربطی ندارد.
- منتظر نمانید که برای سرمایه گذاری پول هنگفتی را جمع‌آوری کرده و آنگاه سرمایه گذاری کنید. برخلاف بازار املاک، در بازار ارز دیجیتال و بورس می‌توان با مقادیر کم و متوسط سرمایه گذاری کرد. هرچه سرمایه گذاری را زودتر شروع کنید بهتر است. البته پیش از سرمایه گذاری در هر بازاری بهتر است با متخصصان آن بازار مشورت کرده و پیش از هر اقدامی تحقیق کنید.
- براساس تحقیقات خود و نظر متخصصان و نه تنها هیجانات زودگذر بازار عمل کنید.
سخن پایانی
به طور کلی سرمایه گذاری درست می‌تواند منجر به افزایش چشمگیر سرمایه شما شود. اما همان‌طور که قبلا نیز اشاره کردیم باید بر موضوعات مختلفی سرمایه گذاری کنید تا اگر یکی از سرمایه گذاری‌های شما ضرر داد، سوددهی بقیه‌ی سرمایه گذاری‌های شما این ضرر را پوشش دهد.