اوراکل چیست و چگونه عمل میکند؟ بلاکچین‌ها نیاز دارند با دنیای بیرون و داده‌های آفچین ارتباط برقرار کنند. این کار از طریق اوراکل‌ها امکان‌پذیر است. در این مقاله از بینوست اوراکل را با زبانی ساده توضیح می‌دهیم.
اگر با بلاکچین آشنایی ندارید پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه از این مطلب، مقاله بلاکچین چیست را بخوانید.
اوراکل در بلاکچین چیست؟
اوراکل (Oracle) را می‌توان واسطه‌ای بین دنیای رمزارزها و دنیای غیررمزارزها دانست. Oracle میان‌افزار یا رابط برنامه‌نویسی کاربردی است که داده‌ها را وارد بلاکچین میکند. بلاکچین بدون اوراکل به دنیای بیرون دسترسی ندارد و مانند جزیره‌ای دور افتاده است. بنابراین آن را همچون پلی بین بلاکچین و دنیای بیرون از بلاکچین می‌دانند. همچنین اوراکل پلی بین داده‌های آنچین و آفچین است.
آنچین یعنی داده‌ها و محاسباتی که در داخل بلاکچین رخ می‌دهند.به عنوان نمونه سوابق تراکنش‌ها در بلاکچین بیت کوین از داده‌های آنچین هستند. داده‌های آفچین هم داده‌هایی هستند که در خارج از شبکه بلاکچین ذخیره می‌شوند.
توسعه‌دهندگان برای آوردن داده‌های آفچین به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز خود به اوراکل نیاز دارند. با این که توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها را می‌سازند اما قدرتی مرکزی وجود ندارد که این اپلیکیشن‌ها را کنترل و محدود کند.
سوال این است که چرا رمزارزها به داده‌های بیرون از بلاکچین و آفچین نیاز دارند؟ اوراکل باعث می‌شود که برای انجام معاملات در دنیای واقعی از قراردادهای هوشمند خودکار استفاده کرد. اوراکل‌های بلاکچین انتقال دارایی‌های دنیای واقعی مانند ملک را به صورت تراستلس و بی نیاز به اعتماد ممکن می‌سازند. افراد می‌توانند پیش از انتقال مالکیت دارایی‌های خود در بلاکچین، در قرارداد هوشمند پارامترهایی را تعیین کنند. زمانی که شرایط قراردادهای هوشمند رعایت شوند، اوراکل اسناد قانونی لازم را وارد سیستم میکند. زمانی که قرارداد هوشمند تمام این داده‌های خارجی را ثبت کرد، مالکیت را به صورت خودکار به خریدار خانه انتقال می‌دهد.
بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست
اوراکل چگونه کار میکند؟
بر اساس اطلاعاتی که توسعه‌دهنده می‌خواهد وارد کند، اوراکل داده‌ها را جمع‌آوری میکند. این داده‌ها ممکن است از منابع سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری وارد شوند. اگر اوراکل فقط داده‌های وب را دنبال میکند، ممکن است داده‌ها را از صرافی‌های متمرکز رمزارز بیرون بکشد. همچنین اوراکل‌ها می‌توانند داده‌های ابزارهای فیزیکی مثل ترموستات و بارکدخوان را جمع‌آوری کنند. از آنجایی که داده‌ها باید از چند ولیدیتور عبور کنند، تعداد اشتباهات کاهش میابند.
در آخر این اطلاعات به صورت کد وارد قرارداد هوشمند می‌شوند. اگر قرارداد هوشمند با موفقیت این اطلاعات را بخواند، در بلاکچین وریفای می‌شوند.
انواع اوراکل
هدف همه اوراکل‌ها ایجاد پل ارتباطی امن بین منابع آنچین و آفچین است. اوراکل‌ها انواع مختلفی دارند که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
- اوراکل‌های ورودی و خروجی: واژه‌های ورودی و خروجی به جهت جریان داده‌های اوراکل اشاره دارند. اوراکل‌های ورودی اطلاعات را داخل بلاکچین می‌آورند و اوراکل‌های خروجی داده‌ها را از بلاکچین به منبع خارجی می‌برند.
- اوراکل‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری: این تقسیم‌بندی براساس منابع داده اوراکل است. اوراکل‌های سخت‌افزاری اطلاعات خود را از دستگاه‌های فیزیکی گرفته و اوراکل‌های نرم‌افزاری داده‌ها را از سطح وب جمع‌آوری می‌کنند.
- اوراکل‌های متمرکز و غیرمتمرکز: اوراکل‌های متمرکز برای جمع‌آوری داده به یک منبع مورد اطمینان وابسته هستند. در مقابل اوراکل‌های غیرمتمرکز به تنها یک منبع وابسته نیستند. این اوراکل‌ها از مکانیسم‌های اجماع، توکن به عنوان پاداش مالی و چندین نود برای جمع‌آوری داده به صورت تراستلس و بی نیاز به اعتماد استفاده می‌کنند. چین لینک یکی از نمونه‌های اوراکل غیرمتمرکز است.
- اوراکل‌های محاسباتی: این اوراکل‌های جدید محاسبات پیچیده و آفچین را برای انجام عملیات آنچین وارد بلاکچین می‌کنند.
- اوراکل‌های انسانی: انسان‌ها نیز می‌توانند اطلاعات اوراکل را فراهم کنند. به عنوان نمونه هواشناسان می‌توانند پیش‌بینی‌های هواشناسی را به صورت ورودی در قرارداد هوشمند وارد کنند. اوراکل‌های انسانی برای چک کردن هویت فرستنده از سیستم راستی آزمایی پیشرفته استفاده می‌کنند.
- اوراکل‌های اختصاصی یا مختص قرارداد: بدین معناست که اوراکل حالت یک بار مصرف دارد. زمانی که تمام پارامترهای قرارداد هوشمند رعایت شدند، کارش تمام شده است.
چرا اکوسیستم دیفای به اوراکل‌های غیرمتمرکز نیاز دارد؟
اوراکل‌ها واسطه‌هایی هستند که اعتماد به اکوسیستم دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز را تضمین می‌کنند.
اول از همه، از آنجا که استفاده از اوراکل‌های متمرکز در تضاد با روح محصولات و برنامه‌های مرتبط با دیفای است، استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز در اولویت قرار می‌گیرد. برنامه‌های دیفای، نوعی از ابزارهای مالی هستند که بر بستر یک بلاکچین ساخته می‌شوند. در بیشتر موارد، از بلاکچین اتریوم برای این منظور استفاده می‌شود.
ارزش کل قفل‌شده (TVL) در پروژه‌های دیفای، برابر با کل میزان اتر، بیت کوین و توکن‌های ERC-20 که در قراردادهای هوشمند برنامه‌های دیفای قفل شده است.
رشد سریع ارزش کل دارایی‌های قفل شده در دیفای از 675 میلیون دلار در ابتدای سال 2020، به بیش از 7 میلیارد دلار در سه ماهه سوم سال، نمایانگر تأثیر زیاد اوراکل‌های بلاکچینی بر دیفای است.
شاخص دیگری که تأثیر این اوراکل‌ها بر دیفای را به‌خوبی نشان می‌دهد، بازده نمایی سرمایه‌گذاری روی توکن‌های حاکمیتیِ ارائه‌دهندگان خدمات اوراکل‌های غیرمتمرکزی مانند چِین لینک ( با توکن LINK) و بَند پروتکل (با توکن BAND) در مقایسه با بیت کوین از ابتدای سال میلادی است.
محبوبیت پروتکل‌های ترکیبی دیفای نیز به‌صورت روزافزون در حال افزایش است؛ این پروتکل‌ها قابلیت استفاده از شبکه‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌کنند، درحالی‌که با مرتبط کردن دارایی‌های رمزنگاری‌شده با ابزارهای مالیِ معمول مانند دلار آمریکا، نوسانات این دارایی‌ها از بین می‌رود. یک نمونه بارز از این مورد، میکردائو است که در ادامه با آن بیشتر آشنا خواهید شد.
ریسک‌های استفاده از اوراکل چیست؟
مشکل مربوط به اوراکل‌ها و تأخیر، مهم‌ترین ریسک‌های پیاده سازی اوراکل‌ها بر بستر یک بلاکچین است.
مشکل اوراکل به دلیل تضاد اعتمادی که سیستم‌های واسطه‌ی متمرکز به حوزه‌ی قراردادهای هوشمند و سیستم‌های بلاکچینی غیرمتمرکز وارد می‌کنند، به وجود می‌آید.
بدیهی است که اوراکل‌ها در اجرای قراردادهای هوشمند دارای قدرتِ سلسله مراتبی هستند، چراکه داده‌های ارائه شده توسط اوراکل‌ها مستقیما وارد قراردادهای هوشمند می‌شود و عملکرد قراردادهای هوشمند نیز برپایه‌ی همین داده‌ها است. با توجه به این مفاهیم کلان، داشتن اوراکل‌های قابل‌اعتماد و بدون تأخیر یا با تأخیر کم، برای برنامه‌ها و پروتکل‌های دیفای بسیار مهم است.
به‌طور کلی، می‌توان راه حل‌ها برای مشکلات اوراکل‌ها را به دو دسته تقسیم کرد؛ سریع اما ناامن و امن اما کُند. دسته اول معمولا مربوط به اوراکل‌های غیرمتمرکز است؛ چرا که نرخ تأخیر کمی دارند. اما به‌دلیل آسیب‌پذیری‌های ناشی از حملات مختلف مربوط به تئوری بازی‌ها، اکثر برنامه‌های دیفای بر بستر اوراکل‌های متمرکز یا نیمه‌متمرکز اجرا می‌شوند.
بیشتر اوراکل‌های غیرمتمرکز از سازوکار شلینگ‌کوین استفاده می‌کنند. در این روش، منابع مستقل بدون هماهنگی با سایر منابع، داده‌ها را گزارش می‌کنند. به‌دلیل فقدان وجود ارتباط بین منابع مختلف، این منابع یا نمایندگانِ آنها با نهایت توان خود داده‌های «واقعی» را گزارش می‌دهند و از سایر منابع نیز انتظار دارند که آنها هم همین کار را بکنند. اما این سازوکار در برابر مشکلات مختلفی از جمله تبانی بین طرف‌های مختلف، سیگنال دادن و رشوه، آسیب‌پذیر است.
همچنین در صورت وقوع حمله‌ی هکری به منبع تغذیه اطلاعات که آن را با نام «حمله مرد میانی» (man in the middle attack) می‌شناسیم، هیچ سازوکاری برای تقابل در برابر تهاجم در این روش پیش‌بینی نشده است. حتی یک مقدار نادرست منفرد نیز می‌تواند عواقب قابل‌توجهی برای برنامه‌های کاربردی که بر اوراکل‌ها متکی هستند، داشته باشد.
اوراکل‌های متمرکز در دسته امن اما کُند قرار می‌گیرند. این اوراکل‌ها در مقایسه با اوراکل‌های غیرمتمرکز، نسبت به مشکلات تئوری بازی مقاوم‌تر هستند و از رأی‌گیری دستی و «مشاجرات دوره‌ای» برای غلبه بر حملاتی استفاده می‌کنند که سعی در دستکاری داده‌ها دارند.
البته این روش‌ها مستلزم تحمل و انتظار طولانی‌تری هستند. گاهی اوقات فعالیت این نوع اوراکل تا چندین هفته به طول می‌انجامد. برنامه‌های دیفای اغلب از استفاده کردن این نوع اوراکل به‌عنوان اوراکل انتخابی خود منصرف می‌شوند. با این حال، علی‌رغم اینکه در برابر حملات تئوری بازی مقاوم هستند، در معرض خطر حمله متقابل هستند و به‌خاطرِ داشتن نقطه‌ی شکست واحد، احتمال هک مؤثر در آنها بالا است و این موضوع امنیت برنامه‌های دیفای را در این زمینه کاهش می‌دهد.
چگونه برنامه‌های دیفای بر محدودیت‌های اوراکل‌ها غلبه می‌کنند؟
امنیت مقاوم مبتنی بر تئوری بازی در مشاجرات، می‌تواند راه‌حل‌های محتملی را برای مشکلات اوراکل‌ها ارائه دهد.
همانطور که در خلأهای امنیتی توکن سینتتیکس (Synthetix) و bZx مشاهده شد، اوراکل‌های بلاک چینی در برابر حملات هکرهای زیرکی که می‌خواهند با هدف قرار دادن اوراکل‌ها، از ناهنجاری در قیمت‌گذاری سوءاستفاده کنند، آسیب‌پذیر هستند.
اوراکل‌ها نسبت به این حمله‌ها آسیب‌پذیر هستند، چرا که روی کاغذ، خارج از سازوکار اجماع بلاک چین قرار دارند و بنابراین، مکانیسم‌های امنیتی بلاکچین بر روی آنها اعمال نمی‌شود.
پیشگامان توسعه‌ی اوراکل‌ها، پروتکل‌هایی مانند چین لینک، بَند پروتکل و کامپوند هستند. چین لینک با غول‌هایی مانند گوگل، شرکت اوراکل (Oracle Corporation)، گارتنر (Gartner)، بایننس و شبکه خدمات بلاک چینی کشور چین همکاری میکند و در حال مذاکره برای شروع همکاری با سوئیفت (SWIFT) است. سوئیفت استانداردی جهانی برای ارتباطات بین نهادهای مالی است.
محبوب‌ترین پروتکل‌های دیفای که اوراکل را اجرا می‌کنند، کدامند؟
پروتکل‌هایی مانند میکردائو (MakerDAO)، کامپوند (Compound)، یونی سواپ (Uniswap) و آوِه (Aave) که برای دریافت یا پرداخت وام مورداستفاده قرار می‌گیرند، در حین استفاده از بلاک چین اتریوم، از اوراکل‌ها برای دریافت داده‌های خارجی استفاده می‌کنند.
میکردائو از محبوب‌ترین پروتکل‌های وام‌دهی در حوزه دیفای است و توکن دای (Dai) مربوط به این پروتکل نیز با دلار آمریکا هم قیمت است و پشتوانه آن چند ارز دیجیتال مانند اتریوم است.
میکردائو از نمونه‌های اوراکل‌ها برای محاسبه قیمت آنی دارایی‌ها استفاده میکند. میکر دائو متشکل از آدرس‌های منتخبِ اوراکل‌ها و یک قرارداد تجمیع است. اوراکل‌ها به‌طور متناوب به‌روزرسانی‌های خود از قیمت دارایی را به تجمیع‌کننده می‌فرستند و تجمیع‌کننده قیمت متوسط را محاسبه میکند. این قیمت، به‌عنوان قیمت مرجع در کل پلتفرم مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کامپوند یک پروتکل بازار پول است که به کاربران این امکان را می‌دهد که در ازای سپردن وثیقه، سود کسب کرده و یا دارایی قرض بگیرند. همانند میکردائو، کامپوند هم از اوراکل‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به قیمت استفاده میکند، این اطلاعات سپس به فید قیمتی ارسال می‌شود که توسط «سرپرستان» مدیریت و کنترل می‌شود. سرپرستان همان دارندگان COMP، توکن بومی پلتفرم کامپوند هستند.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال دای چیست
سخن پایانی
در این مقاله به شما توضیح دادیم که «اوراکل چیست» و چگونه در آینده می‌تواند زندگی انسان‌ها را تغییر دهد. اوراکل را می‌توان واسطه‌ای بین دنیای بلاکچین و دنیای خارج از آن دانست.
در صورتی که هر گونه نظر یا سوالی در مورد اوراکل دارید، خوشحال می‌شویم آن را در بخش نظرات مطرح کنید.